PTNP na konferencji „Status i funkcjonowanie towarzystw naukowych w Polsce”

14 czerwca prof. Magdalena Musiał-Karg (Prezes PTNP) uczestniczyła w konferencji „Status i funkcjonowanie towarzystw naukowych w Polsce”, zorganizowanej z okazji 60-lecia Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN z inicjatywy Marszałka Senatu RP prof. Tomasza Grodzkiego wspólnie z RTN.

Podczas konferencji mowa była o problemach polskich towarzystw naukowych, m.in. w świetle obowiązującego prawa. Przybliżono ich historię i  funkcjonowanie, a także sytuację poszczególnych towarzystw: społecznych, humanistycznych, medycznych, technicznych i naukowo-technicznych, przyrodniczych, leśnych i rolniczych, a także towarzystw ogólnych.

Uczestnicy konferencji podkreślali, że towarzystwa naukowe stanowią ważny element systemu nauki w Polsce, a swoją działalnością pro publico bono wpisują się w politykę państwa, odpowiadając m.in. na wyzwania współczesności. Historia społecznego ruchu naukowego w Polsce umożliwia wysoką ocenę ich działalności naukowej, popularyzatorskiej i wydawniczej zarówno w wymiarze krajowym, jak i międzynarodowym. Obejmuje ona m.in. prowadzenie badań naukowych i upowszechnianie ich wyników, popularyzację wiedzę wśród obywateli,  wspomaganie nauczycieli akademickich w ich rozwoju naukowym czy prowadzenie bibliotek oraz placówek o charakterze archiwalnym i muzealnym. W ocenie przedstawicieli towarzystw naukowych mimo ich ogromnych zasług dla polskiej nauki i narodowego dziedzictwa nie zajmują one należnego im miejsca w polityce naukowej państwa, a w świetle prawa nie stanowią niezależnego podmiotu nauki jak uczelnie czy instytuty naukowo-badawcze, co powoduje, że nie są traktowane po partnersku, nie mogą również aplikować o granty na badania naukowe. Jak wskazywano, brak jest systemowych rozwiązań, które zapewniałyby przetrwanie  społecznego ruchu naukowego i jego ponadczasowego dorobku zawartego w publikacjach oraz materialnych pomnikach.

Podczas konferencji za niezbędne uznano finansowe wsparcie społecznego ruchu naukowego przez państwo. Jako konieczne wskazano przyjęcie uregulowań o charakterze systemowym, uporządkowanie stanu prawnego dotyczącego ich działalności, a przede wszystkim uchwalenie ustawy o towarzystwach naukowych, której celem byłoby poprawienie ich funkcjonowania, zwiększenie wpływu na rozwój nauki i wzmocnienie roli w kształtowaniu nowoczesnego społeczeństwa wiedzy.

Przedstawiony podczas konferencji projekt ustawy o towarzystwach naukowych zmierza do ustawowego uregulowania działalności tych towarzystw i ich ogólnopolskiej reprezentacji  w celu zabezpieczenia ich funkcjonowania i rozwoju społecznego jako ważnego czynnika aktywizującego społeczeństwo obywatelskie, jego rozwój przez promocję nauki oraz dbanie o dziedzictwo narodowe i kulturę. Obecnie zasady tworzenia i funkcjonowania towarzystw naukowych określa ustawa – Prawo o stowarzyszeniach, która z uwagi na swój ogólny charakter nie uwzględnia specyfiki ich działania.